प्रपञ्चे परमेश्वरस्य अधिष्ठानं विना , तद्विषये ममत्वं विना च जना: सुखिन: न भवेयु: इति अस्ति तेषां दृढविश्वास: ।
आदौ तावत् परमेश्वर: आत्मीय: करणीय: ।
तेन विना न स्याज्जिवस्य सुखम् ।
पश्यत मम स्वानुभवम्-
पश्यत मे स्वानुभवम्- स्वकीय: कृतो मे देव:।
वादयति यद् यथा-भवत्येव तदुत्तरम् ।।
कीदृश: स: अनुभव: इति चेत्-
इदमेवानुभूतम् -भाग्यभोग्य: भक्तिभाव: ।
अधमर्णीकृत: भगवान् रात्रंदिनसहचर: ।
दैवलीलया तुकारामानां प्रपञ्च: शून्यत्वं गत:। दैवलीलया एव
अध्यात्मक्षेत्रे सर्वोच्चं गौरीशङ्करं अपि प्राप्तम् । दैवं
अनिर्बंन्धं , केनापि बन्धनेन न बध्यते।
रज्जु: प्रेमसूत्ररूप: येन नूनं नीयते हरि: ।
तत् प्रभुप्रेम प्रभुस्मरणेन प्राप्यते ।
स्मर्तव्यं नाम अस्माभि: दातव्यं प्रेमैव भवता ।
सन्तसज्जनानां मन:सु प्रेमभावनाया: वैपुल्यं विद्यते ।
सन्तानां ग्रामे प्रेम बहुसारम्। नास्ति पापदु:खं लेशतोऽपि ।
सन्तानां उद्यमे उपदेशापणे प्रेमसुखयो:आदनप्रदानं प्रचलति ।
सन्तानां व्यवहारे उपदेश: विनिमये।
अन्यथा किं भक्तिप्रेमसुखं इति ज्ञानिन: पण्डिता: मुक्ताश्च
नावगच्छन्ति नापेक्षन्ते च।
प्राज्ञवाचकपण्डिता नैव जानन्ति प्रेमभक्तिसुखम्।
प्रेमबन्धेन समाज: परस्परसंलग्न: भवति । प्रेम्णा निजपरभाव: विलयं
याति । प्रेम्णा जीवनं सुखसमृद्धं भवति । दिव्यप्रेमलाभ:
प्रभुस्मरणेन भवति सन्तसन्निधौच भवति । प्रेम्णा दु:खं सुखे
परिणमति। मनुजजीवनं परिवर्तितं भवति ।
।। उपदेश: ।।
उपदेश: न देय: स्यात् इतरस्य वृथा पुन: ।
अधुना केवलमेतावान् उपदेश: भवत्कृते ।
नैव नाश: जीवनस्य कर्तव्य: अविचारत: । मूल्यवत् जीवनं नित्यं
गलत्यविरतं पुन:।
तुका वक्ति हितार्थाय कार्य: व्यवहार: सदा ।
स्वहितार्थं जागृतो य: धन्यौ पितरौ तस्य वै ।
कुले कन्यापुत्रा: सात्त्विका हि यस्य तेन प्राप्त: देव:
समाधानम् ।
श्रवणं गीताभागवतस्य चिन्तनमखण्डं विट्ठलस्य ।
चिन्तनं देवस्य हिताय सर्वथा कृत्वा मन: शुद्धं भावबलात् ।
तुका वक्ति अल्पस्तावत् कार्य: परोपकार: ।
सन्तसङ्ग:।
दुर्जनानां न गन्तव्यं समीपं सज्जनानां हि गन्तव्यं प्रयत्नत:।
पतितोद्धार: सन्तकार्यम् ।
त्यक्त्वा अधमसङ्गम् सेव्यतां सन्तसज्जना:।
अर्जयित्वा धनलक्ष्मीं उत्तमव्यवहारेण , व्ययीकरणीया साक्षीभावेन
।
महाराजस्य उपदेश: सदाचारपर:, सुविचारधिष्ठित: समतायुत: च आसीत् ।
प्राणिमात्रस्य कल्याणार्थं केनापि सह संघर्षं कर्तुमपि
तुकाराममहाराज: सज्ज: भवति स्म ।
न संकोच न वा लज्जा न ज्येष्ठे न वा युनि ।
तीक्ष्णोत्तराणां बाणा वै सन्तु हस्ते सदा तव ।
तुका वक्ति न भेतव्यं न हर्तव्यं-सुखापाय: अग्रे वर्तते एव ।
