|| Tukaram ||

Tukaram is very dear to me.- Mahatma Gandhi

श्री तुकाराम जुव सुंद जीवन च़र्यथ

मुल्‌ लिखऽर्य - श्रीधर मोरे देहूकर ( १९१६ - २००४)

(छो़ट्‌रिथ पऽठ्य) कऽशुर तरजमकार - रजनी पाथरे ‘राज़दान’

बगवान्‌ सुंद च़र्यथ छु ’परम्‌ अमर्यथ त्‌ बखत्‌ सुंद च़र्यथ छु यिवान मान्‌न्‌ ‘दरम अमर्यथ’ । बखत्येव छु लूकन तमिस दय सुंद च़र्यथ लीलायव त वोपदीशव सऽति बोज़नोवमृत । अमापोज़ बखत्यन होंद च़र्यथ हेकव न असि वखनऽविथ । तिक्याज़ि, संत त्‌ बखत्‌ युथ बासान छु सु छुन त्युथ आसान । यिहंज़ वखनय करन्‌ खऽतर छि सऽन्य्‌ ज़ैव क्‌जि गछा़न ।

संत ग्यानदीवन(१२७५-१२९६) छु अमर्यथ-अनभवस(अमृतानुभव) मंज़ ठीखय्‌ वोनमुत - योद्‌वय असि बखतस प्रिछ़व - च़ कुस बा छुख ? च़ क्‌ति पैठ आख ? चे़ कोत्‌ छुय ग्छु़न ? चे़ क्याह छिय वनान ? असि मेलि यि जबाब - "किंहिंन्‌"

यिस तंगी अऽसिथ तिछि असि यि कूशिश करम्च़ ज़ि महाराष्ट्र किस थदिपाय किस संत कवि श्रीतुकाराम महाराज्‌ (१६०९-१६५०) सुंद च़र्यथ वखनावव ।

‘१. ज़नम त्‌ कोलावली’

यथ जायि पननि पान छु विठोबा ( श्रीक्रश्न ) रोज़ान, सु ‘देहूगाम’ छु पानय प्वैथर त्‌ दन्य-दन्य सपद्य्‌योमुत ।

पुणे ( प्रोन पूना ) शाहरस निश छु ’देहूगाम’। यि गाम छु स्यठा डेक-बोड़ त्‌ बागिवान, क्याज़िकि यि छि श्रीतुकाराम जुव संज़्‌ ज़नम जाय त्‌ करमबूमी अऽसम्‌च़ । येती छि तिमव पननि करामाथ्‌ हाविमच़ । दपान छि ज़ि यिहिंदी खऽतर्‌ आय साख्यात्‌ श्रीविठोबा देहूगामस्‌ रोज़नि । अमिकिन्य छि यि जाय ज़ागरथ अस्थान मान्‌न्‌ यिवान ।

indrayani यथ जायि छि यंद्रायनी नाव्‌च कोल बहान । तमिकिस बठिस प्यैठ छु ‘श्री पांडुरंग’ ( महाराष्ट्रस मंज़्‌ छि श्रीक्रश्नस, युसज़न वेश्नू अवतार ति छुयिवान मान्‌न्‌ पांडुरंग ति यिवान वन्‌न । ) सुंद मन्दर, अथि मंज़्‌ छु ज़गदीश्वर कंबरस प्यैठ दोशवय अथ थविथ वेराजमान खोवरि किन्य्‌ छस दीवी रोखमनी । ब्रोंठकनि छु अश्वथ कुल । अमि कुलिचि थक्‌ पैडि प्यैठ छु बगवान्‌ सुंद वाहन गरुड दोशवय अथ जूरिथ वोथ्‌दनि । मन्दर किस बरस निश छु श्रीगनीश । ततिथ्य न्बरकनि छु बऽरवनाथ ( शैवजी ) बेयि हुनुमान । मन्दर किस दछिनि तरफ्‌ छु श्रीहरीश्वर । अथ नख्‌ छु बालवन । दपान छि, यि छु श्रीसिद्देश्वर सुंद अस्थान । अथ जायि रोज़न वऽल्‌ छि स्थठा बागिवान । येथि देहूगामस मंज़ ओस्‌ श्रीतुकाराम जुव रोज़ान ।

अथ देहूगामस मंज़ त्रेहथ वरिय ब्रोंठ ओस्‌ अति वेश्मबर जुव रोज़ाना । युहुंद कोल-दिवताह श्रीविठोबा ओस यिमन प्यैठ पननि दयायि होंद छ्थ्‌र थविथ । वेश्मबर जुवन्‌ ज़िठ त ज़ीठ्‌य अऽसि त्‌ कारतिक केन रेतन मंज़ पंडरपोरचि ( यि तिरथ्‌ छु महाराष्ट्र राजुक ’कऽशी’ मान‌न यिवान) यातरायन मंज़ प्रथ वरिय्‌ शऽमिल गछा़न ।

वेश्मबर जुवन बेयि तिहिंजि माजी थव यि जिठे़‌न हंज़्‌ रीथ स्यठा श्रदायि सान पकवऽनि । यिहिंजि सीवाय त्‌ बखती किनी गव बगवान विठोबा खोश त सु आव पंडरपोर प्यैठ्‌ दोरान देहूगाम यिहिंदिस गरस्‌ मंज़ रोज़नि । ठीख तिथय पऽठ्‌य यिथ्‌ पऽठ्‌य बखत्‌ पुंडलीकनि बखती त्‌ सीवाय सऽति खोश गछि़त विठोबा दीव आयोव सोरग्‌ पैठ्‌ पंडरपोर नगरी मंज़ ।

यि अऽस अऽशिद ज़ून पछि दहम । अमि दोह राथ क्युत आव बगवान विठोबा वेश्मबर जुवस सोपनस मंज़ त दोपनस - ब्‌ छुस चानि किन्य आमुत योर कुन यि वनिथ चा़व सु अम्ब कुले़न मंज़ ।

vithoba_rakhumai गाश आव त्‌ वेश्मबर जुव द्राव केंच़न गाम्‌के‍न लूकन हेय्‌ अथ अम्बवनस्‌ कुन । तति छा़रान मेजि यिमन श्रीविठ्ठ्ल ( श्रीक्रश्न ) त्‌ रखमनी दीवी हज़्‌ ज़्‌ मुरच्‌ ।
वेश्मबर जुवन अनि यिम दोशवय मुरच्‌ पननिस वाडस ( स्यठा खुल्‌-डुल्‌ बोड गर्‌ ) मंज़ । तमि पत्‌ क्‌रन यिहंज अस्थापना पननिस ठोकुर कुठिस्‌ मंज़ ।

लूकव येलि यि करामाथ बूज़ त्‌ यिमन मुरच़न हंदि दरशन खऽत्‌र्‌ हेतिन्य वार्‌-वार्‌ हत्‌बदि लूक ओत्‌ वात्‌नि ।

अमि पत्‌ ह्योत्‌ अति प्रथ वरियि अशिद-क्‌हम दोह बखत्येन हंज़ यातरा लगनि त्‌ यिमन दीवन होंद वोत्‌सव सपदुन । यि वुछिथ दिय्तु राज़न ति अमि वोत्‌सवकि खरच्‌ खऽत्‌र्‌ वेश्मबर जुवस यनामस मंज़ चख ।

वेश्मबर जुवनि गुज़रन्‌ पत्‌ अमिसंदैन दोन नेचिवेन-हरी त्‌ मोकुंदस अऽस्‌ न दय संज़ लय । यिम दोशवय गयि राज़्‌ संज़ि फोजस मंज बरथी । यिम अऽसि ज़ऽच़ किन्य खतरि अमापोज़ यिमन मेजि फोजस मंज थज़ जायि ।

यिहंजी माजि आमाबाई गव स्यठा दोख । दीवस्‌ ति श्रिठेव मन त्‌ तमि दियुत आमाबाई सोपनस मंज़ दरशुन त्‌ वोन्‌नस - तुहंदि बापथ त्रोव म्यै पंडरपोर त्‌ आस तोहि निश रोज़नी । तोहि त्रोववोस ब्‌ त्‌ तोहि गव्‌ राज़स शरन । यि गव न जान ! तोहि यियिव वापस देहूगाम । माजि वोन यि सोपुन दोशिव्‌न्य नेचिवेन्‌ त्‌ दोपनख पकिव देहूगाम गछ़व वापस । यिमन अऽस्‌स न गछ़न्‌च्‌ मरज़ियाह केंहति ।

अथि दोरान प्यैव राज़-फोजस नबरीपेठ्‌ आमतेन हमलावर सऽति योद करुन त्‌ अथ मंज़ आय दोशवय बऽय्‌ मारन्‌ ।

मोकुंद्‌न्य बागन्य्‌ सपद्‌ सती । हरी संज़ बागन्य अऽस तमि विज़ि बेयिज़ुव । आमाबाई आयि अमिस हेथ्‌ वापस देहूगाम । त्‌ति प्यैठ सूज़न सो प्रसन खऽत्‌र माल्युन । पान्‌ लजि दुबार्‌ अति बगवान संज़ि सीवाय्‌ ।

केचि कऽलि हरी संज़ि बागन्य ज़ाव नेचुव त्‌ अमिस आव विठ्ठल नाव थवन ।

ब्रोंठ कुन ओस विठ्ठल सुंद नेचुव पदाजी, पदाजी सुंद शंकर, शंकर सुंद कान्होबा त्‌ कान्होबा सुंद बोल्होबा ।

बोल्होबा हस ज़ायि त्रे नेचिव । सावजी ओस ज़्युठ । तमि पत्‌ तुकाराम त्‌ सारिवऽय खोत्‌ लोकुट नेचुव ओस कान्होबा राय । योहय मंज़्युम नेचुव, श्रीतुकाराम जुव द्राव पोज्‌ क्रश्न बखत त्‌ अमि शोलनोव पनुन कोल्‌ त्‌ महाराष्ट्र । युहुंद कोल्‌ ओस ख्यतरि कोल्‌ ।

यिहिंदेव ज़िठेव ओस लढाई मऽदानस मंज़ बहोदुरी सान ज़ुव दितमुत युहुंद गर-बार ओस स्यठा गाटुल त्‌ दरम्‌चि वति प्यैठ पकनवोल ।

यमि गरच्‌ पीर दर पीर अडस्‌ श्रीविठ्ठल संज़ सीवाह त्‌ पूज़ाह करान रूजम्‌च्‌ ।

यिम अऽसि सू‌द बापार ति करान । यिमन अऽसि वारियाह खाह । अमि अलाव्‌ अऽसि यिम बेयि ति वारियाह बापार करान । यिमन अऽसि ज़्‌ वाड्‌ । अकिस मंज़ अऽसि यिम सऽरी रोज़ान त्‌ दोयुम ओस्‌ बाज़रस मंज़ । तथ्‌ मंज़ अऽसि यिम पनुन कारबार्‌ करान । अथ जायि ओस यिमन स्यठा यज़थ त्‌ थज़र ।

यिमन अऽसि वारियाह खाह तमिकिन्य अऽसि यिमन ’कुनबी’ ति वनान । यिम अऽसि बापऽरि ति, अमि किन्य अऽसि यिमन वऽनि ति वनान । यि सोरुय अऽसिथ ति तुकाराम महाराजस अऽस्‌ न कुनि सऽति लय । अमीकिन्य थोव लूकव यिमन गोसोन्य नाव ।

गोसोन्य छन काँह ज़ाथ । वनन्‌ छु यिवान ज़ि बगवथ गीतायि हंदि वखत्‌ छि वऽनि ति आम्‌त्य शोद्‌र मान्‌न्‌ ।

यिथ्‌य पऽठि ग्यानदिवनि वखत्‌ ( सथ हथ्‌ वरियि ब्रोंठ ) छि आम्‌त्य ख्तरि मान्‌न्‌ । यिथ्‌ पऽठ्‌य रोज़्‌ ज़िय ज़ाथ - ब्रेहमन त्‌ शोद्‌रि । श्रीतुकाराम जुव ति आयि अमि किन्य शोदुर मान्‌न्‌ ।

२. हुकूमथी, समऽजी त्‌ दरम्‌कि हाल्‌-हवाल

यि वखत ओस मोसलमान हकूमथि होन्द । मोसलमानव ओस भारतुक दखयुन तरफ पननिस कब्ज़स मंज़ कोरुमुत । अमि अलाव ओस गोवा पुरतगऽलेव ज़ीनमुत । दखिनिक्य त्रे मोसलमान हुकमरान - बीजापुरुक आदिलशाह, अहमदनगरुक निज़ामशाह बेयि गोलकोंडाहुक कुतुबशाह अऽसि अख अकिसुंद ब्योल गालन्‌ खडतर अथ छलिथ पत्‌ पेम्‌ति । अमि सारिकुय खमियाज़्‌ प्यैव आम लूकन बूगुन । अथ वखतस मंज़ आव बेहिसाब गामन त्‌ शाहरन तख्ते-त्‌हराज करन्‌ । चोवातरफ ओस लूठ-पाठ जऽरी । ज़मीनि ओस लूर-पार सप्‌द्‌योमुत, लूख अऽसि बुछिहति मरान । हुकम्‌रान्‌ अऽसि बेपरवाह ‘शोराब्‌-कबाब’ मंज़ वलन्‌ आम्‌ति ।

यिमन हालातन मंज़ ओस न काँह ति युस दरम्‌ करम्‌ त्‌ ज़ाथ हेकिहे रछिथ ! अमापोज़ ब्रेहमनव त्रोव पनुन आचा़र-वैचा़रा खतिर अऽसि खूनाखून सपदान । योहय हाल ओस वैऽशन होंद ति । अमि अलाव ओस हुकमरान ज़ोर-ज़बरदसती करिथ्‌ इमन चौ़श्‌वनी मोसलमान जा़थन बनावन्‌ खऽतर्‌ कमबर गंडिथ वोथदनि ।

यिमन हालातन मुतलख छु तुकाराम जुवनि वऽनि मंज़ ति दरशुन सप्‌दान ।यि वखत्‌ ओस गटकारुक वखत्‌ । दरम, ओस वार्‌ वार्‌ गलुन ह्‌योत्‌मुत । संतन त्‌ वैचारखन अऽस्‌ बेज़ती त्‌ बेहुरमती सप्‌दान । समऽजी हालाथन अऽसि टुकर-टुकर गऽमति । लूख अऽसि अथ गटकारस मंज़ अकि गाशि-रेह खडतर्‌ छोछराय करान्‌ । अथि गटकारस मंज़ आयि तिमन अख गाशि-रेह देहू गामस मंज़ बोज़न ।

अथि देहू गामस मंज़ ह्योत संत तुकाराम जुवन सन्‌ 1609 मंज़ ज़नम्‌ । यिहुंद मोल ओस थदि पायुक बखत्‌ बोल्होबा जुव त्‌ माजि ओस नाम कनकाबाई । अथ गरस अऽस न कुनि क्‌समच्‌ कमी । यि गर्‌ ओस दन-दानि सऽति बरिथ । इम अऽसि स्थठा आसन-बासन वऽलि ।

तुकाराम जुवस आयि लोकचार प्यैठय प्याल-बरदऽरी करन्‌ त्‌ गिन्द-बाशी करान ह्योत यिमन परुन-लेखुन । यिहुन गोडनियुक गोर ओस श्र पंतोजी । यिम्‌वयि दिच़ तुकाराम जुवस अखेरन हंज़ ज़ान ।

दुनियादऽरी त् बगवथ बखती हेंज़ ज़ान-पछान संपज़ तुकाराम जुवस मऽलि संज़ि कोछि मंज़ बिहिथ । यिहिदिस ज़िठिस बऽ इस अऽस न कारबारस सऽति केंह ति लया । तमिसुंद नकार बूज़िथ मऽलि दिच़ यि जिमदऽरी श्र तुकाराम जुवस । यिमव ह्योछ सोरुय कारबार त्‌ सूदबापार मऽलि संदि निगरऽनी मंज़ ‘महाजन वाडस’ मंज़ रूजिथ । ( असि छु गोडनैय वोनमुत कि यिमन अऽसि ज़्‌ वाड्‌ ) वुंबरि हेंदिस । 3 मिस वरियस मंज़ सपुद्‌ यिहुंद खांदर । अथ वखतस ताम अऽसि यिम स्यठा मशूर कारबार करन वऽलि मानन यिवान । अथ कारबारस्‌ सऽति-सऽति बडैव यिहुंद सूद-बापार ति ।

तुकाराम जुव संज़ि बागन्य अऽस दमच्‌ बेम्‌ऽरि अमि किन आव यिमन दोयुम खांदर करन्‌ । जिजाबाई ( येमिस ‘आवली’ ति अऽसि वनान ) अऽस पुणे किस मशूर बापरि अप्पाजी गुलवे संज़्‌ कूर । यिमति अऽसि स्यठा आसन-बासन वऽलि ।

वोन्य ओस तुकाराम जुवुन गर-बार शोल्‌ मारान । खेन्‌स-चेनस अऽस न कांह कमी । गर ओस दन-दानि सऽति बरिथ । सोरुय प्‌रिवार ओस अख्‌ अकिस प्यैठ ज़ुव दिवान । सोख्‌कि दोह छि बोज़न यिवान ज़ि तिम कर आय त्‌ कर गयि । सोख पत्‌ छु दोख ति बूगुन पेवान । यथ गरस ति प्यव अथ बुथि गछु़न।

३. टऽठिस्‌ मऽलिस माजि हंज़ जुदऽई

तुकाराम जुव अऽसी वुनि सदाह्‌ व्‌हरि त्‌ त्युहंद मोल्‌ गव्‌ सरग्‌वऽस्‌ । यि अऽस्‌ तुकाराम जुवनि खऽत्‌र ज़न गऽबी त्रेठ्‌ । मऽलि संदि आसन्‌ सऽति अऽसि यिम दोख त्‌ चैन्ताय निश बेखबर त्‌ बेपरवाह्‌ । तुकाराम जुव अऽसि वुनि अमि दोखुक बोठुई छा़रान त्‌ वुछान वुछान गुज़रेय यंहंज़्‌ मऽजि ति । माजि दोख ओस न वुनि मोशुमत त्‌ यंहंज़्‌ ज़िठ्‌ ब्‌यिकाक्‌न्य ( सावजियिन बागन्य ) ति लारेय हशि प्‌तय ।

सावजियस्‌ अऽस न गोड़ पैठ्‌य समसारस सऽति लय । तमि त्रोव्‌ गरबार त्‌ गव्‌ तिरथ्‌ यात्राय्‌, अद्‌ पत्‌ आव न वापस केंह्‌ । यिथ्‌ पऽठि गयि गरकि चो़र न्‌फर यखदम गरि मंज़्‌ नाबूद ! यथ्‌ गरबारस अऽस्‌ न ज़ांह कुनि क्‌सम्‌च़् कमी, वोन्य अऽस्‌ तथि गरस्‌ मंज़्‌ वोदऽसी । यिथ्‌ पऽठि ओस बासान ज़न ओस यि गर्‌ खेनि दोरान ! अऽख्‌रिकार तुकाराम जुवन दिच़ द्‌नन त्‌ वोदऽसी त्रऽविथ वुम्बरि हेंज़िस वुहमिस वरियस मंज़ गोंडुन समसार खऽत्‌र बेयि कमबर ।

तुकाराम जुव अऽसि वुनि अक्‌वुह वुहुरिय कि अथ अलाक्‌स ज़न द्‌युत सिरियन नार । चो़वा त्‌रफ ओस ताप्‌-नार त्‌ अमि सऽति गोल्‌ रूदुक नाम्‌-निशान्‌ ! अऽख्‌र प्यैव रूद सन्‌ १६२९ मंज़्‌ । ओतथ्‌-ताम गऽमति अऽसि खाहन हंज़ शऽली दज़िथ सूरबनि सपम्‌च़् । सन्‌ १६३० मंज़्‌ गयि हालाथ स्यठा खराब । ख्‌यन्‌ त्‌ पानि रोस पोश्‌न्य हंदि ख्यलेन हंदि ख्यल्‌ मूदि । बोछिदादि मूदि सास्‌बदि लूख । सन्‌ १६३१ मंज़्‌ पेयि रुद्‌ त्रट्‌ । रूद्‌ गट्‌कारन कोर वोव्‌मुत दानि नेसत्‌-नाबूद ! तुकाराम जुवुन समसार ति आव अमिकिस ज़्‌दस मंज़ । यिहिंद माल्‌-मवेशी ति गुज़रेय, सूद-बापार ति मोक्‌ल्‌योव । अमि अलाव गुज़रेयि यिहंज़ गोड्‌निच बागन्य त्‌ कुनुय नेचुव, सनतोबा ति । यिथ्‌ पऽठि अमि त्रेन्‌ वरियन हंदि कालन तुल अथ जायि तलातुम !

दपान छि कि यथ जायि छु प्वान काल त्‌तिक बापऽरि त्‌ सूदखोरन्‌ हंज़्‌ छे आसान चंऽदी-चंऽदी ! अमि वखत्‌ छि यिम लूख ज़निथ-मऽनिथ्‌ ख्यन्‌-चनुख सामान पथ्‌कुन छोपरऽविथ दन्‌ कमावान ।

तुकाराम जुवुन सोबाव ओस अथ बरख्‌लाफ । यिम अऽसि स्यठा नरम्‌-दिल । यिमन म्‌शव्‌ पनुन दोख्‌ त्‌ यिम दोरेय बदहाल-लूकन हंज़ि सीवाय खऽत्‌र । यिमन निश यि केंह्‌ पंऽस्‌-टूंकाह ओस गरि सु सोरुय दितुख गरज़्‌मंदन त्‌ बेछिव्‌नैन ।

यि छु पोज़ ज़ि यिहिंदिस गर-बारस त्‌ समसारस ओस चौवा तरफ्‌ ज़न्‌ नार लोगुमुत, मगर यिम अऽसि न्‌ “च़लव्‌ नैन्‌ ब्रोंठ्‌ त्‌ लारव्‌नैन्‌ प्‌त” आसन वऽलि, अमापोज़ तुकाराम जुवन दोर्‌ यिमन सारिनिय्‌ बलायन सीन्‌ । यिमव्‌ सारिव्‌यि हालाथव्‌ कोर्‌ यिहुंद सोबाब अन्तर-मोखी त्‌ यिमन बासैव्‌ कि यि समसार छु अपुज़, यति छु़नु केंह ति रोज़नवोल ।

तुकाराम जुवुन ह्योत अमि किन्य यिहलूकुक्‌ त्‌ परलूकुक्‌ पज़र छांडुन ।

अथ्‌ पज़रस छांडन खऽत्‌र गयि यिम भामनाथ परबथस प्यैठ । यिहुंद फऽस्‌ल्‌ ओस कि योताम यिमन पोज़ ग्यान मेलि न, तोताम यिम फेरऩ न पथ्‌ ।

अथ परबथस्‌ प्यैठ रूज़िप्य ह्योत यिमव्‌ तफ्‌ करुन । यिमन ओस न पनुन होशहवास ति रूदमुत । यिहिंज़ि कायायि अऽसि सरफ, बिछ्‌ त्‌ रेयि खवान, टोप्‌ दिवान्‌ । यूतुय ओस न कम, अकि लटि लऽय अकि स्‌हन ति यिमन प्यैठ वोठ्‌ । अऽखरकार पनदहिमि दोह्‌ सपुद यिमन बगवान्‌ सुन्द साख्यातकार । यिथ पऽठि दयुत नेराकार्‌ दीवन बखतस दरशुन त्‌ अऽशिरवाद ।

य्‌परि ओस यिहुंद लोकुट बोय कान्होबा देहूगाम बऽयिस छा़ड्‌न्‌ खऽत्‌र चौवा तरफ्‌ छांनान फेरान । तमिस छा़ड्‌न्‌ खऽत्‌र फ्यूर सु वन, वन । ख्‌य्‌न त्‌ खारन, कोहन त्‌ बालन । छांडांन-छांडांन खोत्‌ यि भामनाथ बालस । अति वुछिनि अख गोफ्‌ । अथ गोफि मंज़्‌ अच़िथ अमि यि केंह वुछ, तमि सऽति गव कान्होबा हकिनि बकि ! अ‌‍न्दर्‌ ओस तुकाराम जुवनि कायायि प्यैठ रेयि, बिछ त्‌ सरफ खस्‌ वस्‌ करान, स्‌हति ओस वोठ्‌ लायान । यिहिंदिस डेक्स प्यैठ ओस दीवादिदीव्‌ सुन्द अथ अऽशीरवादचि मोद्राय मंज़ । यि सोरुय वुछिथ कान्होबा संज़न्‌ अछिन गयि टिट्‌राय करन्‌य्‌ ताम मशिथ ।

यि सोरुय वुछिथ गव तमिसुंद ज़नम ति सफल ! अमि रोट्‌बोय नालम्‌त्य । बऽयि संज़ तपस्यायि हंज़ जाय चे़तस्‌थवन खऽत्‌र्‌अनि अमि ओर-योर केंह पल छ़ंडिथ त्‌ थविन्य अख्‌अकिस प्यैठ । तमि पत्‌कोर्‌अमि अथ प्‌विथर जायि दोन्‌वय अथ जूरिथ नमस्कार । अमि पत द्रायि दोशवय बऽयि त्‌ वऽति यनद्रायनी दरियाव किस संगमस प्यैठ । अतैथ कोर श्रीतुकाराम जुवन श्रान त्‌ फुटरोवुन पंदहान्‌ दोहन होंद्‌ वोपवास ।

अमि पत्‌ अननोवुन कान्होबा सऽरी सूद बापारक्‌ त्‌ कर्ज़दारन दितिम्‌ति द्‌यारन हंज़्‌ बहियि । यिमव्‌ मंज़ दिच़न नेसब्‌ लोक्‌टि बऽयिस कारबार्‌ करन्‌ खऽत्‌र त्‌ पन्‌नि हिस्‌चि दिच़न यनद्रायनी दरियावस मंज़ दऽरिथ । यिथ पऽठि करिन सऽरी करज़बाज़ऽरी लूख करज़ निश मोख्‌त । यिथ पऽठि फिर्‌नऽव्‌ यिमव यथ्‌ लूकिक समसारस कुन प्‌ननि थ्‌र त्‌ द्रायि बगवान्‌ संज़ि हऽविमिच़ि वति कुन !

कालन त्‌ सहलाबन ओस यिहिंदिस गरस्‌ ति डुबडास कोरमुत मगर तुकाराम जुव अऽसि यि जनजाल द्‌निथ बग्‌वथ्‌ सीवाय कुन तन्‌ मन्‌ सान लगिम्‌ति स्‌हलाबन त कालन ओस्‌ मऽलि संदि वखतुक विठ्ठल मन्यदर जायि-जायि फुटरोवमुत बेयि यिम लूख अऽसि ओत्‌ दरशनस दिवान तिमन अऽस्‌न्‌ बेहनस किच़् वोन्य जाय तिन मेलान । अमापोज़ यिमव कोर्‌ पननि वाडकिस अथ मन्यदरस नविसर वोदार त्‌ अथ्‌ न्‌विस ठोकुर कुठिस मंज़ क्‌र्‌ख विठोबा संज़ि मूरती हंज सथापना ।

अथ जायि हेतिन वारियाह भखत यिन्य, त्‌ अति ह्योतुन दोहय बग्‌वथ्‌ भजन, किरतन कथायि, रातन्‌ ज़फ त्‌ लूकन वोपदिश बेयि बगवथ्‌ कथायि बोज़नुक मोक्‌ |

तुकाराम जुवस ओस कीरतन करि करि गाम्‌कयेन लूकन ग्यान दियुन । अमि खऽत्‌र ओस यिमन वोथद्‌नि रुज़िथ ब्‌ग्‌वथ वऽनी त्‌ वोपदीश चे़त्‌स थविथ लूकन तान्य वात्‌नावुन ।

यि सारुय्‌ सैद करन्‌ खऽत्‌र्‌ ह्योत्‌ यिमव संगरमाल् फोलन्‌ ब्रोंठ्‌य श्रान-द्‌यान करिथ प्‌ननि कौल्‌ दीवीय्‌ श्र रोख्‌मनि हंज़ पूज़ा-पाठ करुन । तमि पत्‌ अऽसि यिम स्‌योदुय कुनि ज़ऽनि भंडारा पर्‌ब्‌थस पैठ गछा़न । अति कुनिरेस्‌ मंज़ ह्योत यिमव ग्यान-प्राफती खऽत्‌र ज्ञानदीव महाराजिन - ज्ञानदीवी, अमरतानुबव, बागवथ, रामायण, स्वात्मानबव, नामदीव्‌न्य अबंग, कबीर सन्दि पद, ज़बऽनीय चे़तस्‌ थ्‌वन्यि । अमि अलाव्‌ ज्ञानदीव महाराज, एकनाथ महाराज, नामदीव त्‌ कबीर हिथि थदि पायिक बखतन हंदि वच़न हृदयस मंज़ जाय करिथ्‌ ।

अमि अलाव्‌ सन्येय यिम बगवान संदिस नेरगोन त्‌ सगोन्‌ रूफ किस ग्यान मंज़ ति । यिमव छंडि शास्तर त्‌ पोरान तानि । अद्‌ क्याह, अमि पत्‌ म्यूल यिमन पूर्‌ पऽठि बग्‌वथ्‌ ग्यान ! यि इकान्थवास आव तुकाराम जुवस स्यठा बराह । अतिकिय् कुलि-कटि, कान्‌जि त जानावार अऽसि यिहंदि टऽठि जिगर ! जानावारन हंज़्‌ मेछि बोलि आसस बासान ज़न त्‌ मन्दरचि वज़व्‌नि गन्टायि !

तुकाराम महाराज्‌सज़्‌ बागन्य जीजाबाई अऽस्‌ गरुक कारबार त्‌ रनुन-प्यवुन मोकलऽविथ महाराजसुंद बूज़न हेत्थ अथ परबजस प्यैठ गछा़न । यिमन बूज़न ख्यैविथ अऽस सोति पान्‌ बत्‌ ख्यवान । येलि महाराज अऽसि बगवथ-बखति मंज़ लीन आसान सो अऽस तिहंज़ पूर्‌-पूर्‌ खबरदऽरी थवान । यिमन संत-पद ताम वातनावनस ओस यिहिंज़ि बागन्य होंद स्यठा अथरोट्‌ ।

कथ्

तुकाराम जुवस पेयि अकि वखतच् कथ् चे़तस त् वोनुन् कि यथ् समसारस मंज़ छुनु बग्‌वथ् बखती त् पज़िस् प्रेयमस बराबर किंहीं पोज़ । सु छु वनान् -

अकि लटि ओस् अख् हांगुला पन्नैंन दोन् हांग्ल्य ब्च्न सऽति जंगलस् मंज़् खिंद् करान, सबज़ गास् ख्वान । तमि विज़ि आव अथ् जायि अख शिकऽरी । अमिस् अऽसि हून्य जोराह ति सऽति । हांग्लन वुछिथ लोग् अमि अकि तरफ् ज़ाल, दोयिमि तरफ़ थविनि हून्य, त्रेयिमि तरफ् ज़ोलुन लशिनार, त च़रिमि तरफ् रूद पान् वोद्नि यिमन हाग्लन रटन् खऽत्र । यिथ् पऽठि आयि यिम हांगल बिचऽरि चौ़वा तरफ् गीरिस् वलन् । अऽरित् सपदिथ हेतुख बगवान् सुन्द नाव सोरुन् - ‘‘ही राम् क्रश्ता, हरी, गूविंद-कीश्वा ! ही दीवन हंदि दीवा !, असि प्यैठ करत् वोन्य पन्नि दया-द्र्श्टी । चानि रोस् कुस छु, युस असि रछि यमि बवसाग्र् मंज़ ।’’

तुकाराम जुव् छु अथ् जूरिथ दिवस् कुन वनान - ‘‘ ही दीवा ! चे़ युथुय बूज़थ् तिहंज़ अऽरच़ वऽनी त् वेग्लोय हृदय । चे़ दिच़थ ओब्रस अगन्या कि करबा रूद-वरशून । रूदस खूचि़थ ग्यि अति वन् केंन् जानावारन छल्छांगर । च़ल्वन्यैन् खरगोशन पत लारेय शिकऽरि सन्दि हून्य । रूद सऽति गव नार छैत् । “गूविंदन हा रछि असि” वनान वनान हांगल च़लि अमि संकट् मंज़ । ही दीवा ! च़यि छुख पनन्येन् बखतन होंद पोज् हितकऽरी, क्रपा त् दया करन् वोल । ही रोखमनि हैंदि सऽमी ! म्ये छि चऽनि यि म्हिमा स्यठा टऽठ् ।