|
विचारिले आधी आपुल्या मानसी । वाचो येथे कैसी कोण्या द्वारे ॥१॥
बै सत्य री खोज में निकळग्या । इण निसचै रै साथै बै भामनाथ रै परबत मथै गया
। चिरंतन सत्य रो साक्षात्कार हुवै जद ई पाछो मुड़णो, नहीं तो नहीं । उणां निर्वाण (
मुक्ति, मोक्ष ) री त्यारी कर ली । महाराज रै तन माथै कीड़्या, बिच्छू, सरप चढग्या
। बै डील रै झूमग्या और पीड करण लागग्या । बाघ झपटो मार्यो । तो ई महाराज रो निसचै
डिग्यो कोनी । पनरवैं दिन सत्य रो साक्षात्कार हुयो ।
पंधरा
दिवसामाजी साक्षात्कार जाला । विठोबा भेटला निराकार ॥१॥
भामगिरी पाठारी वस्ती जाण केली । वृत्ती थिरावली परब्रम्ही ॥धृ॥
सर्प
विंचू व्याघ्र अंगाशी झोंबले । पीडू जे लागले सकळीक ॥३॥
निराकार परमात्मा मिल्या
। भगवान भक्त नै "चिरंजीव भव" आशीर्वाद दियो । दिलासा दी ।
तव
जाला साह्य हृदयनिवासी । बुद्धि दिली ऐसी नाश नाही ॥धृ॥
महाराज रै घर छोड्यां पछै महराज रा छोटा भाई कान्होबा उणां री खोज सारू देहू
गांव रै आसै-पासै रा डूंगर, घाट्यां-खायां, जंगळ जो रैया हा । सोधतां-सोधतां बै
भामनाथ परबत माथली गुफा में जाय पूग्या और अचंमै में पड़ग्या । देख्यो तो कांई
दीख्यो बांनै ? तुकोबाराय रै डील माथै कीड़्यां, सरप, बिच्छू चढ्योड़ा है, बाघ झपटा
मार रैया है, परमात्मा परगट हुयोड़ा है । सोनलिया दिन हो बो । कान्होबा री आंख्यां
तृप्त हुयगी । जलम सार्थक हुयग्यो । दोनूं भाइयां रे भेट हुयी । जिण ठौड़ भगवान
तुकोबाराय सूं मिल्या, उण पवित्र जाग्यां री पवित्रता अर स्मृति नै अखंड राखण वासतै
उण ठौड़ कान्होबा केई पत्थर चिण दिया । उण पवित्र जाग्यां नै नमस्कार करनै दोनूं
भाई बठै सूं निकळनै सीधा इंद्रयाणी रै संगम माथै आया । संगम में सिनान करनै पनरै
दिनां रै उपवास रो पारणो कर्यो । तुकाराम महाराज कान्होबा कनै सूं खत-पत्र (
लेण-देण रा कागजात ) मंगवाया । इणां रो लोगां कानी सूं जो-कीं आवणो हो उण-उण लोगां
सूं लिखवायर राख्योड़ा खत हा । उणां री पांती करी । आधा खत कान्होबा नै दिया और खुद
री पांती रा आधा खत महाराज इंद्रयाणी नदी रै खाद में डुबो दिया । इण साहूकारां आपरै
कर्जदारां कांनी सूं आवण आळी रकमां अकाळ रै पछै किणी-न-किणी तरै सूं बसूल करनै आपरी
बिखर्योड़ी गृहस्थी रो जाचो जचावण रै बदळै खत गंगार्पण करनै कर्जदारां नै
कर्जमुक्त कर दिया और खुद साहूकारी कानी सूं विमुख हुवण रो जग नै जता दियो । इण नै
कैवे है साचो समाजवाद !
देवाचे देऊळ होते ते भंगले । चित्तासी जे आले करावेसे ॥५॥
जिण तरै कागद-पत्तर इंद्रयाणी रै खाड में डुबोयर साहूकारपणै सूं मुख मोड़ण री
बात निराळै तरीकै सूं कर देखायी उणी तरै दुष्काळ रै पछै भांगीज्योडी गृहस्थी नै
नहीं सांधता थकां टूट्योड़ै मिंदर रो जीर्णोध्दार करनै भगवान रै - परमार्थ रै कानी
लौ लगावण री बात श्रीतुकाराम महाराज जग रै सामने जाहिर करी । पिताजी बोल्होबा रै
बगत में बघती यात्रा सारू देवघर छोटो पड़ण लागग्यो जणै इंद्रयाणी रै सुंदर किनारै
माथै बोल्होबा भगवान रो मिंदर बणवायो अ रैवणाआळे देवघर मांयली मूर्ति री थरपणा इण
नूंवै मिंदर में कर दी । तुकोबाराय रै बगत में मिंदर भागग्यो हो, इण कारण दुष्काळ
रै पछै सबसूं पैलां महाराज देवालय ( मिंदर ) रो जीर्णोध्दार करवायो ।
श्री
मूर्तींचे होते देवालय भंगले । पाहाता स्फुरलें चित्ती ऐसे ॥१॥
म्हणे
हे देवालय करावयाचे आता । करावया कथा जागरण ॥२॥
देवालय रो जीर्णोध्दार करवायो हो वो मिंदर बणवाव सूं हुवणआळी
पुण्य-प्राप्ति वासतै नहीं, पण भजन, कीरतण, कथा, जागरण बगैरै करण वासतै ।
हरीजागरण, श्रवण, कीरतण, मनन, सहज साक्षात्कार और पांडुरंगरी कृपा - देवालय नै इण
असंभव बातां री सहज सफळता हासल हुयी ।
काही
पाठ केली संताची उत्तरे । विश्वासे आदरे करोनिया ॥७॥
कीरतण करण सारू ऊभा रैवण वासतै मिंदर बणाया, और कीरतण करण में काम आवणआळा
पाठ-पाठांतरां वासतै महाराज रोजीनै भंडारा परबत माथै एकांत में जायर अभ्यास करण
लागग्या । दिनगै सिनान करनै कुळ-देवता श्रीविठ्टलरखुमाई री आपरै हाथां पूजा-अरचा
करणी और भंडारा परबत पूगणो ।
कीर्तन
संपूर्ण यावयासी हाता । अभ्यास करितां झाला तुका ॥५॥
अभ्यास
तुकया करीतसे ऐसा । सरितासी जैसा पात्र सिंधु ॥६॥
तैसे जे
ऐके ते राहे अंतरीं । ग्रंथ याहीवरी वाचीयेले ॥७॥
ज्ञानदेव महाराज री ज्ञानदेवी ( ज्ञानेश्वरी - गीता री टीका ), अमृतानुभव,
एकनाथ महाराज री भागवत री टीका, भावार्थ रामायण, स्वात्मानुभव, नामदेवराय रा
अभंगां, कबीर रा पदां रो महाराज गैरो अध्ययन कर्यो । ज्ञानदेव महाराज, एकनाथ
महाराज, नामदेवराय अर कबीर इण महान भक्तिमार्गीय संतां रा केई बचन उणां कंठै कर
लिया ।
करू
तैसे पाठांतर । करुणाकर भाषण ॥१॥
जिही
केला मूर्तीमंत । ऐसे संत प्रसाद ॥धृ॥
निर्गुण निराकार परमात्मा नै जिणां साकार बणा दिया, अमूर्त नै जिणां
मूर्तिवान बणा दिया - इसो ओ संत-प्रसाद ग्रहण कर्यो । महाराज पुराण देख्या,
शास्त्रां नै खोज्या ।
पाहिलीं पुराणे । धांडोळिली दरूषणे ॥१॥
पुराणीचा इतिहास । गोड रस सेविला ॥१॥
महाराज नै ओ एकांतवास बहोत रुचतो हो । इण एकांत में ई उणां नै सगा-सोई,
यार-दोस्त मिलग्या हा इयां बै एकांतआळा, सगा-संबंधियां नांय सूं निराळा हा । कुण हा
बै ? वृक्ष हा, बेलां ही ! बनचर ( पशु-पक्षी बगैरे ) हा ! पंखेरू मीठी-मधुरी तान
सुणावता हा ; भगवान रै लिपटै हा ।
वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे वनचरे । पक्षीये सुस्वरे आळविती ॥१॥
येणे
सुखे रूचे एकांताचा वास । नाही गुण दोष अंगा येत ॥धृ॥
आकाश
मंडप पृथिवी आसन । रमे तेथे मन क्रीडा करू ॥३॥
महाराज री पत्नी सौ. जीजाबाई रोजीनै घर रो कामधंधो सळटायर रसोई बणयनै
महाराज रो भोजन लेयर भंडारा माथै जाया करती । महाराज नै जीमायां पछै खुद जीम्या
करती । महाराज परमार्थ री साधना में मगन हुवता - विदेह री हालत में हुवता जणै उणां
री सगळी चिंता सौ. जीजाबाई राखता । महाराज रै परमार्थ में जीजाबाई री बहोत भागीदारी
ही । शरीर सूं खटनै परोपकार करणो, संत-वचनां रा पाठ करणा, विट्ठळ रो नांव सिंवरणो
और चित-मन सूं विठोबा रो ध्यान धरणो - इसी साधना चालता थंका महाराज रै सपनै में
श्रीपंढरीराय नामदेवराय नै लेयर आया । उणां श्रीतुकाराम महाराज नै जगाया और जगत रै
कल्याण सारू काव्य रचणै रो काम सूंप्यो । |
